خبرنگاران؛ چشم و گوش مردم

آیت‌الله شهید بهشتی، در مورد خبرنگاران می‌گوید: «می‌دانم که باید خبرگزار گاهی به آب و آتش بزند و خبرگزاران بخشی از جانبازان در میدان‌های جنگ هستند.» این گفته به خوبی جایگاه خبرنگاران را در عرصه جامعه مشخص می‌کند. این سربازان خط مقدم عرصه رسانه هستند که در گرما و سرما، جنگ و صلح، کشمکش‌های سیاسی و اجتماعی حتی درگیری‌های تیمی و حزبی همواره حضور دارند، اخبار را مخابره می‌کنند، اگرچه گاهی هم با برخوردهای نامناسب برخی از مسئولان و یا محافظان آنان روبه‌رو می‌شوند.

برخی معتقدند خبرنگاری و قلم زدن، قدم زدن در سرزمین زیبای آرمان‌هاست و یادمان باشد برای رسیدن به قاف حقیقت آرمان‌ها باید سیمرغ شویم تا پر گشودنمان، رسیدن باشد.

باید در نظر داشت که هدف یک خبرنگار از کاری که انجام می‌دهد، رسیدن به شهرت نیست. او به دنبال حقیقت است و با فعالیت خود مسئولان را به پاسخگویی وامی‌دارد. یک جامعه زنده، برای این که بتواند از بحران‌ها گذر کند، احتیاج دارد تا با حقیقت‌ها به صورت مستند مواجه شود و این خبرنگاران هستند که می‌توانند برای مردم از واقعیت‌های موجود، امید و تحرک بسازند؛ هرچند خودشان همراه با اقشار متوسط و کم بضاعت دشواری‌ها را تجربه می‌کنند و پشت سر می‌گذارند.

شاید بهتر باشد تا کمی هم به خودمان رجوع کنیم و آستانه تحمل‌مان را برای شنیدن حقیقت که ممکن است مطابق سلیقه یا منفعت ما هم نباشد، بالاتر ببریم، آن وقت است که خبرنگار، می‌تواند با دغدغه و نگرانی کمتری حرفش را بزند، مطلبش را بنویسد و گزارش تهیه کند.

خبرگزاری میزان به مناسبت گرامیداشت روز خبرنگار پای گفت‌وگو با خبرنگاران نشسته که در ادامه می‌خوانید.

زهرا مرادی خبرنگار در مورد کار خبری می‌گوید: خبرنگاران جزو معدود افرادی هستند که در عرصه‌های مختلف در جهت رفاه حال جامعه و مردم به دنبال پیگیری دغدغه‌ها و درخواست‌های مردم هستند، اما کسی به دنبال حقوق آنان نیست. زبان افراد و صنوف مختلف می‌شوند، اما کسی نیست که درد و دل آنها را بداند و پای دردهای آنها بنشیند.

وی به مشکلات اقتصادی خبرنگاران اشاره و بیان می‌کند: بیشتر خبرنگاران برای تامین معیشت و درآمد مناسب دوندگی فراوانی می‌کنند، اما همچنان با دشواری مالی روبه‌رو هستند. در کنار آن با مشکلات متعددی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. بی‌دلیل نیست که میزان مهاجرت‌های خبرنگاران رقمی پر تعداد است. بسیاری از خبرنگاران قبول دارند که خبرنگاری شغلی است که روزهای تعطیل و غیرتعطیل برایش معنایی ندارد، زیرا خبر تعطیلی‌بردار نیست، اما آیا این تلاش‌ها هم تراز تامین مشکلات اقتصادی آنان قرار دارد؟

مرادی به حضور برخی خبرنگارنماها اشاره و عنوان می‌کند: امروز در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که فناوری و فضای مجازی نقش بسیار پررنگی در زندگی افراد دارد و به موازات آن افرادی که از خبرنگاری اطلاعاتی ندارند و گاهی با عنوان شهروند خبرنگار از آنان یاد می‌شود، وارد عرصه شده و اخبار نادرست را به واسطه شبکه‌های مجازی به اشتراک می‌گذارند. این امر در نگاه اول بار حقوقی برای افراد دارد و در گام دوم سبب حاشیه‌سازی و گمراهی جامعه می‌شود. این افراد مشکلات عدیده‌ای را برای خبرنگاران ایجاد می‌کنند. گاهی در هنگام مصاحبه با شخصیت‌ها در مکان‌های عمومی ازدحام آنها بیشتر از خبرنگاران است و این جای تعجب فراوانی دارد.

وی ‌عدم تخصص‌گرایی در حوزه خبرررا مورد بررسی قرار داده و تاکید می‌کند: تخصص مهم‌ترین عنصر در عرصه خبرنگاری است. هرخبرنگار در هر سرویسی که قرار دارد، باید در آن حوزه تبحر لازم را داشته و در عین حال از آخرین رویدادهای شکل گرفته نیز با خبر باشد، به همین دلیل باید تاکید کرد که اطلاعات به روز جزو لاینفک یک خبرنگار محسوب می‌شود و هر کسی نمی‌تواند خود را خبرنگار یا روزنامه‌نگار معرفی کند.

خبر؛ شمشیری دولبه

احسان محمدیان درباره روز خبرنگار اظهار می‌کند: خبرنگاری یک کار جذاب پر چالش با روحیه‌ای پرسشگر و جستجوگر است، از این رو دشواری‌های خاص خود را دارد، اما وظایف یک خبرنگار ویژه است.  اگرچه یک خبرنگار رسانه نمی‌تواند به طور مستقل عمل کند ولی در مورد اجرای وظایف خبرنگاری باید گفت خبرنگاران در هنگام تنظیم خبر و تهیه آن موظفند بر اساس خط مشی رسانه خود حرکت کنند و این امر تنها متوجه کشور ما نیست، بلکه در تمام دنیا هیچ رسانه‌ای به صورت مستقل نمی‌تواند فعالیت کند و عموماً برای تامین هزینه وابسته به بخش‌های دولتی یا غیردولتی است، اما با این همه اخبار مستند جایگاه ویژه‌ای دارد.

وی ادامه می‌دهد: خبرنگاران تلاش می‌کنند به وظایف اصلی خود جامه عمل بپوشانند و در برخی از مواقع نیز مجبور به خودسانسوری می‌شوند که این کاری بسیار سخت است. عدالت‌خواهی و مطالبه‌گری خبرنگاران نکته‌ای است که همواره مورد بحث قرار می‌گیرد و بیان نکردن برخی نکات سبب سرخورده و یا حرف‌خورده شدن آنان می‌شود.

محمدیان تصریح می‌کند: خبرنگاران هیچگاه بر پایه شک و گمانه‌زنی به تهیه خبر نمی‌پردازند، بلکه بر اساس مصلحت‌اندیشی و در جهت رسالت خود حرکت می‌کنند که این مسیری پرچالش است.

وی به فضای مجازی اشاره و اظهار می‌کند: در گذشته وجود روزنامه‌ها و یا رسانه‌های مشخص زمینه را برای انتخاب اخبار توسط مخاطبان فراهم می‌کرد، اما با ورود فضای مجازی و تعدد فراوان منابع خبری، مخاطب با نوعی سردرگمی مواجه است و در برخی مواقع امکان تشخیص اخبار درست از نادرست امکان‌پذیر نیست.

این خبرنگار تاکید می‌کند: امروزه مخاطبان نیازمند هستند که به سواد رسانه‌ای مجهز شوند تا بتوانند اخبار صحیح را از اخبار نادرست تشخیص دهند. برای این منظور آنان با یک جست‌وجوی کوتاه و بررسی صحت و سقم اخبار می‌توانند به نتایج ارزشمندی دست یابند و اخبار درست را تشخیص دهند. با این همه کار تولید و تهیه خبر در فضای مجازی سخت است و تلاش مضاعفی را نیاز دارد. در برخی مواقع پاک کردن اطلاعات غلطی که در ذهن‌ها ثبت شده بسیار دشوارتر است، به همین دلیل می‌توان گفت در برخی موارد کار خبری از دست خبرنگاران خارج می‌شود.

وی به فناوری و فضای مجازی برای تولید خبر پرداخته و بیان می‌کند: اکنون شرایط به گونه‌ای پیشرفته است که یک کودک و یا یک شهروند در دورترین نقاط کشور امکان تهیه یک خبر و انتشار آن به واسطه فضای مجازی را دارند و همین نکته نشان از اهمیت کار خبرنگاری دارد، زیرا خبر را باید همانند یک شمشیر دو لبه دانست که چنانچه به درستی منتشر نشود، می‌تواند تبعات بدی در بر داشته باشد.

شیرینی پیگیری دغدغه‌ها تا حصول نتایج

فاطمه خسرونژاد نیز در مورد حرفه خبرنگاری می‌گوید: خبرنگاری پلی دو طرفه بین مردم و مسئولان است و پیگیری دغدغه‌ها و مشکلات جامعه یکی از جذاب‌ترین بخش‌های آن محسوب می‌شود.

وی در مورد کار خبر اظهار می‌کند: اگرچه کار خبر تلخی‌ها و شیرینی‌های فراوان دارد و بارها و بارها برخوردهای تلخ محافظان و یا برخورد سرد مسئولین را از نزدیک شاهد هستیم، اما پیگیری مشکلات و دغدغه‌های جامعه تا رسیدن به نتیجه جذاب‌ترین بخش حرفه خبرنگاری است و عموماً خبرنگار تلاش دارد با پیگیری‌های خود نتایج خوش و یا خبری خوب را برای مردم رقم بزند.

خسرونژاد تاکید می‌کند: علیرغم همه مشکلات موجود پیش پای خبرنگاران آنها همواره تلاش می‌کنند با صبر و پشت کار مسائل را پیگیری و تا حصول نتایج مقوله و سوژه را دنبال کنند.

خبرنگاران؛ چشم و گوش مردم

مسعود بیاتی نیز ضمن تبریک هفدهم مرداد به همه خبرنگاران می‌گوید: خبرنگاران به عنوان چشم و گوش مردم، مسئول ارائه اطلاعات لازم به آن‌ها هستند، اما درست مانند هر حرفه‌ای در جهان، خبرنگاری نیز دارای مزایا و معایبی است. یکی از قدیمی‌ترین حرفه‌ها در جهان یعنی خبرنگاری در چند سال اخیر به دلیل رشد خیره‌کننده فناوری به طرز چشمگیری تغییر کرده است.

وی ادامه می‌دهد: برای حرفه خبرنگاری می‌توان مزایایی را برشمرد که از جمله فرصت کار روی موضوعات چالش برانگیز را باید در نظر داشت. اگر به عنوان خبرنگار کار می‌کنید، به ندرت یک روز کسل‌کننده در زندگی خود خواهید داشت. در حالی که شما ممکن است یک روز انتخابات را پوشش دهید و روز بعد آن نیز می‌توانید در مورد یک حادثه گزارش تهیه کنید. همچنین علاوه بر به دست آوردن دانش از طریق اطلاعات دست اول در مورد رویدادهایی که اتفاق می‌افتد، می‌توانید روی زمینه‌های مختلفی مانند ورزش، سیاست و بسیاری موارد دیگر کار کنید.

برای امرار معاش یاد می‌گیرید

بیاتی اظهار می‌کند: خبرنگاری حرفه‌ای مناسب برای کنجکاوهاست و به فرد امکان می‌دهد هر روز موضوعی جدید یاد بگیرد؛ خواه رویدادی باشد که در جامعه رخ می‌دهد یا اخباری از گوشه و کنار جهان. در بیشتر اوقات کار کردن تحت فشار و در فوریت یک آدرنالین کامل است!

فرصت ملاقات با مردم

این فعال رسانه با نگاهی به ابعاد حرفه خبرنگاری می‌افزاید: به عنوان یک خبرنگار، فرد این فرصت را خواهد داشت که با افراد مختلف از هر قشری آشنا شود و با آن‌ها ارتباط برقرار کند. در واقع، انجام مصاحبه با شخصیت‌های مشهور به عنوان یکی از مزایای متعدد خبرنگاری در نظر گرفته می‌شود. همچنین خبرنگار می‌تواند با افرادی که زندگی جالبی داشته و چه بسا سرشناس هستند، ملاقات کند، در مورد زندگی آن‌ها بداند و آن‌ها را برای مخاطبان روایت کند.

وی مشکلات عرصه خبرنگاری را مورد بررسی قرار داده و بیان می‌کند: با این وجود حرفه خبرنگاری معایبی نیز دارد؛ این حرفه سودآور نیست، با هر خبرنگاری صحبت کنید او به شما خواهد گفت که روزنامه‌نگاری شغل پردرآمدی نیست.

روزهای کاری طولانی

بیاتی روند فعالیت یک خبرنگار را تشریح کرده و ادامه می‌دهد: یک روز زندگی یک خبرنگار می‌تواند بسیار طولانی باشد، مخصوصاً زمانی که مجبور شود موضوعی را پیگیری کند و سپس درباره آن مصاحبه بگیرد. علاوه بر این، هر سوژه شامل تحقیقات قابل توجهی است که یک خبرنگار در آن به پیگیری منابع مرتبط و بررسی حقایق نیاز دارد. این می‌تواند برای بسیاری از افراد خسته‌کننده باشد.

استرس‌زا بودن

وی مهم‌ترین بخش کاری یک خبرنگار را استرس‌های ناشی از کار دانسته و تصریح می‌کند: خبرنگاران برای رساندن خبر تحت استرس دائمی هستند. همچنین برنامه‌های بی‌وقفه می‌تواند بر سلامت جسمی خبرنگار تأثیر بگذارد. هنگامی که حادثه‌ای ارزش گزارش کردن دارد، هر رسانه‌ای می‌خواهد اولین جایی باشد که آن را با مخاطبان خود به اشتراک می‌گذارد. فردی که تحت استرس نمی‎تواند خوب کار کند احتمالا نمی‌تواند به بهترین شکل این حرفه را پیش ببرد. با این حال روز خبرنگار فرصتی است برای یادآوری تلاش خبرنگاران که همانا طلایه‌داران جبهه آگاهی و چشم بینا و زبان گویای مردم هستند.